تعهد ملی‌ام را انجام دادم

لادن جهانسوز، نبیره گلین خانم، نام‌بُردار به ام سلمه، دختر هنرمند فتحعلی شاه دومین حکمران دودمان قاجار به ایران است. ام سلمه از زنان هنرمند تاریخ معاصر ایران به شمار می‌آید. وی در هنر خوش‌نویسی چیره‌دست بود و آثاری یگانه از خود بر جای گذاشت. قرآن‌هایی نفیس از وی در پاره‌ای کتابخانه‌ها و موزه‌های بزرگ ایران و جهان از جمله کتابخانه بیوتات سلطنتی در کاخ‌موزه گلستان به یادگار مانده است. دو نسخه نفیس خطی «الدعا» و «دعای صباح» نیز از شاهکارهای خوش‌نویسی وی به شمار می‌آید که در کتابخانه و موزه ملی ملک نگهداری می‌شود. اکنون لادن جهانسوز، مجموعه‌ای از سندهای ارزشمند تاریخی را به کتابخانه و موزه ملی ملک به عنوان نخستین موزه وقفی- خصوصی ایران و یکی از شش کتابخانه بزرگ کشور در حوزه نسخه‌های خطی اهدا و وقف کرده است. این مجموعه سندهای تاریخی، 230 برگ را در زمینه‌های املاک، تجاری و بازرگانی و خاندان دولتشاه در کرمانشاه دربرمی‌گیرد. گفت‌وگو با این بانوی نیک‌اندیش می‌تواند ما را با جزییات این کار نیکومنشانه آشنا سازد.

سرکار خانم لادن جهانسوز! چه مساله یا چه انگیزه‌ای موجب شد بر آن شوید سندهای تاریخی خانوادگی را به یک موزه اهدا کنید؟

پدرم این مجموعه سند را که به خانواده پدری‌اش تعلق داشت، پیش از درگذشت به من سپرد. این سندها از 20 سال پیش تا امروز نزد من نگهداری می‌شدند. با توجه به اینکه نگهداری سندهای تاریخی به شرایطی ویژه نیاز دارد و این مساله برایم ممکن نبود، این احتمال وجود داشت که آسیب ببینند یا از میان بروند.

بستر این کار چگونه فراهم شد؟

چند ماه پیش یکی از دوستانم که در حوزه تاریخ‌نگاری فعال است، به من پیشنهاد داد از کتابخانه و موزه ملی ملک بازدید کرده، شرایط نگهداری آثار تاریخی را در این موقوفه بسنجم. هنگامی که دیدم نسخه‌های خطی و آثار تاریخی در این گنجینه به‌خوبی نگهداری و محافظت می‌شوند، برانگیخته شدم که این میراث خانوادگی را به این موقوفه متعلق به آستان مطهر امام رضا علیه‌السلام تقدیم کنم.

آیا مساله‌ای ویژه موجب شد کتابخانه و موزه ملی ملک را برای اهدای گنجینه خانوادگی خود برگزینید؟

هم شرایط نگهداری آثار در این موقوفه، هم وابستگی آن به امام رضا علیه‌السلام زمینه‌ای را فراهم آورده است تا محیطی مناسب و ایمن در زمینه حفظ و ارائه گنجینه‌های تاریخ این سرزمین فراهم آید، از این‌رو بسیار امید دارم سندهای خانوادگی‌ام که به دوره قاجار متعلقند، به‌خوبی در این مجموعه نگهداری، حفظ و ارائه شوند.

اهدای چنین گنجینه‌های تاریخی چه دستاوردهایی می‌تواند برای ایران داشته باشد؟

سندهای تاریخی، آگاهی‌هایی درباره شیوه زندگی خصوصی و اجتماعی مردم دربردارند. حفظ و پاسداری این گنجینه‌های تاریخی می‌تواند در ماندگاری تاریخ و زندگی بسیار سودمند آید. اهدای این مجموعه از سندهای تاریخی، باری سنگین از دوشم برداشت و خرسندی برآمده از این رخداد برایم بسیار دلنشین است. این سندها بخشی از میراث تاریخی ایران به شمار می‌روند و آگاهی‌های ارزشمند تاریخی دربردارند که بسیار به کار پژوهش و مطالعه پژوهشگران به‌ویژه در حوزه تاریخ می‌آیند. امیدوارم پس از انجام کارهای حفاظتی و مرمتی بر این سندهای تاریخی، زمینه‌ای شایسته برای بهره‌برداری پژوهشگران فراهم آید. به‌عنوان یک شهروند ایرانی، نسبت به تاریخ کشور خود تعهد فراوان دارم و برآنم چنین آثار و یادگارهایی ارزشمند باید در موزه‌ها و گنجینه‌های مناسب و بزرگ نگهداری شوند تا زمینه پاسداری و حفظ آن‌ها برای نسل‌های آینده به‌خوبی فراهم شود. همچنین در جریان پژوهش‌های تاریخی، نکته‌های نهفته در سندها و دیگر آثار تاریخی برای جامعه روشن شود.

از جنبه‌های شخصی آیا چنین کارهای نیکوکارانه می‌تواند دستاوردهایی برای اهداکنندگان و واقفان داشته باشد؟

حتما! همچون بسیاری از موارد، امکان فروش این مجموعه سند برای من نیز مهیا بود، اما آن‌ها را اهدا و وقف کردم تا وظیفه ملی خویش را انجام داده باشم. با در نظر گرفتن این نیت و هدف، اکنون دستاوردهای مادی و معنوی این کار خداپسندانه را در زندگی خویش می‌بینم، به گونه‌ای که بسیاری از گره‌های زندگی برایم گشوده شده است.